شپش (پدیکلوزیس)
شپش انگل اجباری خارجی و خونخوار جوامع انسانی است. شپش ها از حشره های خون خوار بوده و خیلی کوچک و بدون بال هستند که افراد در هر سن و جنسی و با هر سطح اجتماعی و اقتصادی ممکن است به آن مبتلا شوند. شپش در کودکان، بسیار شایع تر از بزرگسالان بوده و در جنس مونث شایع تر از جنس مذکر است.
شاید در برخی مناطق بهبود وضعیت بهداشتی، اقتصادی و اجتماعی بتواند تاثیر بسزایی در کاهش آلودگی به شپش را داشته است اما می توان گفت شپش گستردگی جهانی دارند. شیوع شپش در محل های پر جمعیت و در زمان های جنگ به علت رعایت نکردن اصول بهداشت فردی و استفاده از وسایل شخصی به طور مشترک بیشتر مشاهده می شود.
چرا که انتقال شپش از یک فرد به فرد دیگر از طریق تماس مستقیم صورت میگیرد.شپش در کودکان ( مدارس، مهدکودک ها) بسیار شایع تر از بزرگسالان بوده و در جنس مونث شایع تر از جنس مذکر است. وقتی گفته می شود که شپش زندگی انگلی دارد این بدان معنی است که شپش بدون یک میزبان انسان نمی توانند زنده بمانند.
این گونه فقط می تواند روی بدن میزبان انسان زندگی کند، یعنی شما نمی توانید آن را از حیوانات مثل سگ و گربه و یا هر نوع حیوان خانگی دیگر که ممکن است داشته باشید، دریافت کنید.
رشک
به تخم شپش رشک می گویند که بیضی شکل بوده و دارای رنگ سفید می باشد و اندازه آن در حدود ته یک سنجاق می باشد. منبع تغذیه شپش خون انسان می باشد، بزاق شپش دارای مواد ضدانعقادی می باشد که جلوی لخته شدن خون را می گیرد وباعث ایجاد خارش شدیدی می شود.
روش سرایت شپش به افراد سالم چگونه است؟
شپش از طریق تماس های نزدیک بین فردی یا هنگامی که افراد خانواده در فصول سرد برای تامین گرما لباس های بیشتری می پوشند و به صورت دسته جمعی زندگی می کنند، از شخصی به شخص دیگر انتقال می یابد .شپش به جامعه و یا طبقه اجتماعی خاصی تعلق ندارد و تمام افراد جامعه را به خصوص در همه گیری ها مبتلا می سازد.
بالا بردن سطح آگاهی های جامعه، بهبود رفتارهای بهداشتی، تشخیص و درمان مبتلایان به ویژه در مراکز تجمع جمعیتی، از راه های مهم مبارزه با شپش است و هماهنگی و همکاری گسترده بخش بهداشت با سایر بخش های توسعه را می طلبد.
انواع شپش
– شپش سر
– شپش تن یا بدن
– شپش عانه یا زهار
شپش سر
شپش های سر به رنگ سفید مایل به خاکستری بوده و دارای بدن کشیده شده ای می باشند. شپش و رشک ( تخم شپش ) درلابه‌لای موها و بر روی پوست سر مخصوصا در نواحی پشت گوش و در شرایطی که آلودگی شدید باشد در تمام سر و حتی در محاسن فرد دیده میشود.
این شپش ها بال ندارند، بنابراین نمی توانند پرواز کنند. این شپش ها ، شش پا و پنجه در انتهای خود دارند که به وسیله ی آن ها خود را به مو وصل می کنند. شپش سر می تواند در هر نقطه بر روی پوست سر قرار بگیرد، اما معمولا در موهای پشت گردن و اطراف گوش ها، که گرم تر است، دیده می شود.
از مهمترین محل‌های که ممکن است این نوع شپش دیده شود می توان مدارس و مهدهای کودک را نام برد. علاوه بر ایجاد مشکلات روانی برای دانش آموزان و خانواده آنها آلودگی به شپش می‌تواندباعث ایجاد اختلالات جسمی و بیماری‌های ثانویه ای شود که از طریق شپش منتقل می شوند.
احتمال ابتلا به شپش در تمامی افراد فارغ از رنگ پوست، رنگ مو و مذهب وجود دارد. بیشتر کودکان دارای سن 3 تا 12 سال مورد حمله شپش قرار می‌گیرند. شپش‌های سر انسان نمی توانند در موهای حیوانات خانگی به زندگی خود ادامه دهند.
شرایط لازم برای تبدیل شدن رشک به شپش
رشک به محل خروج ساقه مو از فولیکول های مو می‌چسبد و در صورت مناسب بودن شرایط برای زندگی ( دمای 36- 22 درجه سانتی‌گراد ) در مدت 7 روز به لارو ( حشره ای بالغ ولی نارس ) تبدیل میشود.
این لارو ها برای بالغ شده نیاز به خونخواری دارند. خون خواری لاروها پس از خروج از تخم آغاز می شود. لاروها در صورت موفق شدن در خونخواری پس از گذشت 2 هفته به شپش بالغ تبدیل می شوند و می توانند بلافاصله جفت‌گیری کنند. شپش سر نسبت به شپش تن قدرت تحرک کمتری دارد، پس میتواند ساعت‌ها در یک نقطه بر روی پوست سر ساکن بوده و به مکیدن خون ادامه بدهد.
هر شپش بالغ ماده می تواند حداکثر هشت تخم در طی یک روز بگذارد. اما بعد از جفت‌گیری این توانایی تخم گذاری در شپش می تواند به 56 تخم در روز هم برسد. تخم های شپش ( رشک) بیشتر شبیه به دانه‌های شن هستند. تخم ها با کمک ترشح شپش‌های ماده به رشته‌های مو متصل می‌شوند و بدین گونه تخم‌ها به ساقه موها چسبیده می‌شوند.
میزان آلودگی به شپش سر، در مدارس دخترانه به خصوص مدارس ابتدایی ومهد کودک ها بسیار زیاد بوده است، بنابراین باید در این مراکز کنترل بیشتری صورت گیرد و در صورت مشاهده آلودگی بلافاصله با مراکز بهداشتی محل سکونت خود تماس بگیرید تا راهنمایی لازم در خصوص رعایت بهداشت فردی به افراد آلوده و غیر آلوده داده شود تا از پیشرفت آلودگی و سرایت به منزل تک تک دانش آموزان جلوگیری شود.
در صورت بالا بودن آلودگی، مراکز بهداشتی می‌توانند شماره تماس شرکت های سمپاشی دارای مجوز در محدوده محل سکونت شما را به شما بدهند و شما میتوانید از خدمات این شرکت ها که به صورت آموزش دیده هستند و از هر نظر مورد تایید وزارت بهداشت می باشند استفاده کرده و مشکل شپش را در محل خود برطرف کنید.
برای دریافت مشاوره و بازدید ۲۴ ساعته رایگان تماس بگیرید
۰۹۱۲۷۹۵۸۸۴۳
۰۹۳۵۱۱۷۰۵۲۵
۵۶۳۴۲۶۵۶
شپش تن (بدن)
این شپش مشابه شپش سر بوده و تنها تفاوتش این است که که اندازه آن کوچک‌تر و دارای رنگ شفاف‌تری است. درز ها و چین های لباس‌های زیر و نزدیک به بدن زیستگاه اصلی این حشره می‌باشد. تحرک آن نسبت به شپش سر زیادتر بوده و اگر آلودگی شـدیـد باشد تخـم ها به مـوهای ریز بـدن چپسبیده باقی مـی‌مانند .
اگر شــرایط محیطی منـاسب باشد ( دمای 36-22 درجه سانتی‌گراد ) پس از 7-5 روز تبدیل به لارو می شود و بعد از 14 روز به شپش بالغ تبدیل می شوند. اگر شپش تن به مدت 10 روز از بدن میزبان دور باشد می میرد.
شپش تن علاوه برایجاد ناراحتی هایی که به علت گزش شپش ایجاد میشود ،انتقال دهنده بیماری تیفوس وتب ناشی از گزش شپش نیز می باشد.
شپش تناسلی (عانه یا زهار)
این شپش بیشتر در محل‌های مرطوب بدن ( نواحی جنسی ) میماند و به رنگ خاکستری می باشد. این شپش بسیار کم تحرک و تنبل بوده و هنگام خونخواری حتی بیش از یک روز در یک محل چسبیده باقی می ماند. انتقال این شپش بیشتر از طریق تماس های جنسی می باشد و در کودکان و مدارس به ندرت دیده می شود. شیوع این شپش در مردان دارای ، شدت بیشتری است. از عوامل اصلی شناسایی این شپش بروز نقاط آبی بر روی پوست در محل گزش می باشد.
راه های انتقال شپش
– تماس مستقیم افراد سالم با افراد آلوده به شپش
– استفاده مشترک از وسایل شخصی فرد آلوده به شپش مثل لباسها ، کلاه، روسری ، برس، شانه، حوله ،ملحفه و ….
تشخیص شپش
اصلی ترین و قطعی ترین راه برای تشخیص شپش، مشاهده رشک یا تخم یا خود شپش در قسمت های مودار بـدن می باشد. اگر فرد آلوده به شپش در هنگام شانه زدن موها ( با شانه ی مخصوص تشخیص شپش ) سر را روی یک حوله سفید خم کند، تشخیص شپش‌ها بسیار آسانتر خواهد بود.
بهتر است سر روی سینک دستشویی، وان حمام، حوله و یا چیزهای مشابه خم شود تا پس از مشاهده بلافاصله توسط آب شسته شود و از پراکنده شدن شپش و یا تخم های آنها در محیط جلوگیری شود.
راههای پیشگیری از آلودگی به شپش و جلوگیری از گسترش آلودگی
– اصلی ترین و مهمترین راه در پیشگیری از ابتلا به شپش رعایت بهداشت فردی می باشد.
– سعی کنید به طور مرتب و روزانه استحمام کنید، و در طول روز به دفعات موهای سر را شانه بزنید.
– در صورت شدید بودن آلودگی بهتر است لباس های آلوده و مشکوک و نیز ملحفه های مورد استفاده را در آب جوش به مدت 30 دقیقه بجوشانید.
– از لوازم شخصی و لباس های افراد آلوده به هیچ وجه استفاده نکنید چراکه سبب انتقال آلودگی به فرد سالم می شود.
– پس از تعطیلات که دانش آموزان دوباره به محیط آموزشی ورود می کنند باید تمام دانش آموزان از نظر آلودگی به شپش معاینه شوند .
– دقت شود که دانش آمـوزان در زنگ‌هـای ورزش که لباس های خود را عوض می کنند باید حتما لباس های خود را بـه صورت جداگانه و در کیف‌های دستی شخصی نگهداری کنند.
– معاینه کلیه افراد خانواده در صورتی که یکی از اعضای آنها مبتلا شده باشد الزامی می باشد.
درمان شپش
الف) درمان شپش سر
– اصول بهداشت فردی به دقت رعایت شود.
– لباس فرد آلوده به طور منظم و صحیح باید تعویض شود و همچنین بدن فرد مرتبا شسته شود با این کار می توان شپش ها را تا حد زیادی حذف کرد.
– استفاده کردن از شامپوی پرمترین
راهنمای استفاده از شامپوی پرمترین
ابتـدا باید موهـا را بـا آب مـرطوب نمـود، سپس موها را با شامپـوی پرمترین کاملا آغشته کرد تا شامپو، به سر و سـاقه مـوها بـرسد ،پس از 10 دقیـقه باید سر را با آب فــراوان شست تا شامپو کاملا از بین برود. بهتر است بعد از یک هفته دوباره تکرار گردد تا نتیجه بهتری دریافت شود.
ب) درمان شپش تن
سعی کنید لباسها را به صورت مرتب تعویض و با آب داغ شسته بشورید و پس از شستشو حتما آنها را اتو کنید.
استفاده ازشامپوی پرمترین و درصورت در دسترس نبودن از لوسیون گامابنزن استفاده شود.
روش استفاده از شامپو پرمترین و لوسیون گامابنزن
ابتدا بدن را با آب کاملا بشورید ، سپس بدن را با شامپو یا لوسیون مذکور آغشته کنید و ۱۰ دقیقه صبر کنید و در آخر با آب فراوان بدن را آبکشی کنید. و برای نتیجه‌گیری بهتر، یک هفته بعد همین کار را تکرار کنید.
راههای مبارزه
– درمان صحیح و مناسب فرد آلوده و سایر افراد خانواده.
– بهتر است پس ازمشاهده آلودگی در یکی از اعضای خانواده سایر افراد نیز معاینه شوند
– اتو کردن لباسها پس از هر بار شستشوی لباس ها
– جوشاندن کلیه وسایل شخصی فردآلوده درآب جوش به مدت نیم ساعت
– شستشوی منظم وسایل و پودر پاشی مانند پودر کوپکس ( البته طبق دستورالعمل شرکت سازنده ) برای وسایل خواب و باقی وسایلی که قابل شستشو نیستند.
